منطقه باستانی تل سفیدک که در دشت مرکزی و شمال حاجی آباد جای‌دارد , وابسته به عصر ساسانیان است . این ناحیه که مشتمل بر اثراتی از منزل های اشرافی عصر ساسانی است , اهمیت ویژه و جهانی داراست . اثر ها بدست آمده مشتمل بر گچبریهای خوشگل , سفال و یک سری تندیسهای گچی است که به صورت خاصی تشکیل‌شده و صورت اول خویش را کماکان مراقبت کرده اند . حالا این تندیس ها در موزه پارس استان عجم حفظ می گردند .
حیطه باستانی تل سفیدک نقاطی مسی از عصر ساسانی است كه مشتمل بر گچبریهای قشنگ , سفال و یک‌سری تندیسهای گچی است که به طریق خاصی درست شده و صورت اولیه خویش را کماکان محافظت نموده است . بقایای برجای ما‌نده در تل سفیدک در واقع منزل دوران ساسانی است که به دلایلی از جمله ساختار و تزئینات به احتمال کارکشته وابسته به احاطه زاده ها یا این که به قولی ' اربابی ' بوده است . هر چند صرفا اثر ها دیوارها ـ طاقچه ها و ته ستون حیاط محل ورود سازه ما‌نده است اما وجود اثرها مکشوفه آن در آشنایی مورخ هنر و معماری و مذهب زمان ساسانی اهمیت متعددی دارااست .
ویژگیهای معماری
این سازه از نظر کارکردی دارنده سه نصیب جداازهم بصورت واحدهایی با اتاق و تراس منقطع بوده است . در قسمتی از سازه ( اتاق ۱۱۴ ) وجود نگارگری های دیواری و گچبری های اختصاصی از جمله تصاویر صلیب شکسته در کنار مجسمه های ایزدبان و آناهیتا که در طاقچه های یک اتاق قرار داشته نشان میدهد که‌این بنای مسی احتمالاً مکانی برای نیایش یا این که نیایشگاه داشته است . وجود مجسمه نیم تنه شاپور دوم که در سالیان 309 تا 379 میلادی حکومت می کرده نشانگر اتحاد فی مابین آئین و دولت در زمان ساسانی است و ایرانیان باستان به مساله مذهبی و انجام مراسم و نیایش های فقاهتی اهمیت ویژه می داده اند . منزل اربابی حاجی آباد ممکن است در سال 363 میلادی یا این که حوالی آن ساخته یا این که مجدد تزئین شده‌است .
مثال ای از محوطه باستانی حاجی آباد
تاریخچه
در فصل‌تابستان سال ۱۳۵۵ برای اجرای طرح کشاورزی در شهر حاجی آباد که در آن زمان روستایی از توابع شهرستان داراب بود , قسمتی از زمین ها شمال آبادی با بولدوزر تسطیح شد . واضح شدن قطعات پُرشمار گچبری هنگام این فعالیتها نشان اعطا کرد که محوطه از نگرش باستان شناسی در خور اعتنا است ; بعد از آن راس باستان شناسی کشور ایران در فصل زمستان سال ۱۳۵۶ اول جستجو های علمی را به سرپرستی زنده یاد مسعود آذرنوش در آنجا سامان اعطا کرد . جستجو های هیئت راءس باستان شناسی کشور‌ایران در بنایی که بعد ها «خانۀ اربابی» حاجی آباد اسم گرفت , موجب شد گروه ای باارزش از معماری و هنر دورۀ ساسانی , که بر اثر ناآگاهی و بی توجهی ساکنین در معرض ویرانی بدون نقص قرار داشت , نجات یافته و فیض آن در قالب کتابی منتشر شود .
براساس كاوشهاي باستان شناسي كه در تل سفيدك حاجي آباد انجام یافته است عمر اين حوزه به شش هزار سال پيش گشوده مي گردد . از مهمترين اثرها باستاني اين حوزه تل مذكور وميل نقارخانه كه در حقيقت يك ستون به جامانده از آتشكده هاي مرتبط با بدور ساساني و يا اوايل اسلام است مي توان اسم موفقیت .
نقاشیهای بدست آمده از این مکان
انتخاب میدان
اهمیت تل سفیدک حاجی آباد و یافته های بدست آمده از جستجو آن به وسیله زنده یاد آذرنوش سبب شد تا این محوطه آوازه جهانی یافته و از جمله محوطه های کلیدی در آشنایی زمان ساسانی باشد , به همین عوارض گزینش میدان و اطراف این محوطه از اهمیت ویژه برخوردار شد . این فرمان راجع به بخشهایی از محوطه باستانی که در زمینهای با ارزش نظیر بخشها مسی یا این که کشاورزی قرار گرفته اند اهمیت ویژه پیدا کرد و فعالیت را دشوارتر نمود . زمین های کشاورزی محوطه را محصور کرده و گهگاه به باطن میدان هم می کردند . امروزه این محوطه تاریخی در جزو شهر حاجی آباد که جدیدا هم راس شهرستان زرین دشت شده قرار گرفته که روز آپ تو دیت بر بها این زمینهای شهری افزوده می شود , لذا این محوطه در معرض تخریب بیشتری جای دارد اما جدیدا مسئله گزینش میدان تا حدودی با موفقیت حل شده‌است .
نکته : در بعضی تصاویر کهن به حاجی آباد داراب اشاره شده‌است . قابل ذکر است که در آخرها ده سال هفتاد شمسی بخش حاجی آباد از شهرستان داراب جدا شد و با مرکزیت شهر حاجی آباد به شهرستان زرین دشت تغییر‌و تحول اسم اعطا کرد .
حالت مکانی :
این موسسه تاریخی امروزه در کناره شهر حاجی آباد و انتهای بلوار امامزاده قرار گرفته است .
درباره این سایت